Πώς
διαβάζουμε βιβλία στα παιδιά προσχολικής ηλικίας
Η ανάγνωση βιβλίων στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, δηλαδή σε παιδιά που δεν έχουν ακόμα διδαχθεί συστηματικά και δεν έχουν κατακτήσει τον γραπτό λόγο, αποτελεί, πέρα από ψυχαγωγία, χαλάρωση και απόλαυση, μία σημαντική πρακτική εξοικείωσης με την ανάγνωση. Για να επιτελέσει τη διδακτική της λειτουργία αυτή η προαναγνωστική δραστηριότητα, ο ενήλικας που διαβάζει στα παιδιά βιβλία πρέπει να προσαρμόσει την ανάγνωση στο επίπεδο αντίληψης του παιδιού. Πώς μπορεί να το κάνει αυτό; Να μερικές ιδέες…
Photoshooting by @Twin Team Art (@Alda Stefa @Nena Mar)
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΓΟΝΕΩΝ 2021 - 2021
Πριν από την ανάγνωση
Καταρχάς
φροντίζουμε να μιλάμε χρησιμοποιώντας ειδικό λεξιλόγιο, ώστε τα μικρά παιδιά να
εξοικειωθούν με την τεχνική γλώσσα της ανάγνωσης. Τους δείχνουμε, δηλαδή ποιο
είναι το εξώφυλλο και ποιο το οπισθόφυλλο, τι είναι το φύλλο
και τι η σελίδα, πού αναγράφεται ο τίτλος και πού η περίληψη
της ιστορίας, σε ποια σημεία βρίσκεται το κείμενο και σε ποια η εικονογράφηση.
Επίσης, τους εξηγούμε τι είναι ο συγγραφέας, ο εικονογράφος και ο
εκδότης.
Αφού διαβάσουμε στο παιδί τον τίτλο της ιστορίας,
μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας πει ελεύθερα τι νομίζει ότι θα λέει
αυτό το βιβλίο. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί καλλιεργεί τη φαντασία του, ενώ
ταυτόχρονα κατανοεί καλύτερα το περιεχόμενο του τίτλου. Αντίστοιχα, μπορούμε να
ζητήσουμε από το παιδί να ξεφυλλίσει το βιβλίο και να μας πει μια ιστορία, εμπνευσμένο
από τις εικόνες που βλέπει. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα το παιδί ασκείται
στην παρατήρηση και μαθαίνει να αναγνωρίζει τις λεπτές διαφορές ανάμεσα στις
εικόνες. Όλες αυτές οι παιγνιώδεις δραστηριότητες δεν έχουν, σαφώς, στόχο να
βρει το παιδί τη «σωστή» ιστορία. Στις απαντήσεις αυτές δεν υπάρχει σωστό και
λάθος, αλλά υπάρχει μόνο χώρος για ελεύθερη έκφραση. Αυτές οι ασκήσεις
προτείνονται για πριν την ανάγνωση. Εάν γίνουν μετά την ανάγνωση, είναι πολύ
πιθανό το παιδί να αναπαράγει αυτό που διάβασε. Και αυτή είναι βέβαια σημαντική
κατάκτηση, αλλά επιτελεί άλλον παιδαγωγικό στόχο.
Επιπλέον, πριν την ανάγνωση δείχνουμε στο παιδί πώς
κρατάμε το βιβλίο, πώς είναι η σωστή φορά ανάγνωσης και βεβαιωνόμαστε ότι
καθόμαστε τόσο εμείς όσο και αυτό αναπαυτικά, με τέτοιο τρόπο ώστε το παιδί να
μπορεί να βλέπει, αν θέλει, μέσα στο βιβλίο.
Κατά
τη διάρκεια της ανάγνωσης
Όταν
διαβάζουμε στο παιδί μια ιστορία, θέλουμε να την επικοινωνήσουμε. Η κατανόηση,
δηλαδή, της ιστορίας είναι ο πρωταρχικός μας στόχος. Επομένως, είμαστε
ελεύθεροι να σταματάμε όποτε συναντάμε μία δύσκολη (για το παιδί) λέξη και να
την εξηγούμε. Όταν υπάρχει γρήγορη δράση ή το βιβλίο απευθύνεται σε μεγαλύτερη
ηλικία από αυτή του παιδιού που έχουμε απέναντί μας (ή καλύτερα δίπλα μας),
διακόπτουμε και εξηγούμε στο παιδί το επεισόδιο με πιο απλά λόγια ή το ρωτάμε
αν το κατάλαβε. Σε αυτό βοηθάνε πολύ και οι εικόνες του βιβλίου. Μπορούμε, αφού
διαβάσουμε ένα δισέλιδο, να δείξουμε τις εικόνες και το παιδί να επαναλάβει την
ιστορία με βάση τους ήρωες που απεικονίζονται.
Διαβάζουμε την ιστορία αργά και καθαρά. Όταν διαβάζουμε
μια ιστορία σε ένα παιδί, είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιούμε ό,τι φωνή θέλουμε
για κάθε ήρωα, να υπερβάλουμε όσο θέλουμε στα επιφωνήματα, καθώς και να
προσθέτουμε ήχους σε όποια σημεία νομίζουμε ότι ταιριάζουν, π.χ. «φφφφσσσσς» για
τα κύματα της θάλασσας, παλαμάκια για τον καλπασμό ενός αλόγου, «πλιτς, πλιτς,
πλιτς» για τον ήχο της βροχής. Είμαστε ελεύθεροι να τραγουδήσουμε όποιο κομμάτι
είναι έμμετρο και έχει ομοιοκαταληξία ή να φτιάξουμε με το παιδί ένα τραγουδάκι
εκείνη τη στιγμή. Μέσα από όλα αυτά, η ανάγνωση γίνεται πιο παραστατική και ο
ενθουσιασμός των παιδιών για το βιβλίο γίνεται ακόμα μεγαλύτερος.
Εάν το παιδί πλησιάζει να φοιτήσει στο Δημοτικό Σχολείο, είναι σημαντικό να του δείχνουμε με το χέρι μας πού διαβάζουμε, δηλαδή να ακολουθάμε με το δείχτη την αράδα και τη λέξη στην οποία βρισκόμαστε. Αυτή η πρακτική είναι σημαντική, για να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι αυτά τα «ακαταλαβίστικα σύμβολα» αντιστοιχούν στις λέξεις που χρησιμοποιούμε στο λόγο μας.
Μετά
την ανάγνωση
Μετά την ανάγνωση μπορούμε να μην κάνουμε τίποτα και η
εμπειρία του παιδιού με το βιβλίο να τελειώσει εκεί. Θα είναι σίγουρα
ολοκληρωμένη. Μπορούμε να μην ξαναδιαβάσουμε το ίδιο βιβλίο ή μπορούμε να το διαβάσουμε
και πάλι όσες φορές μας το ζητήσει το παιδί.
Μπορούμε, όμως, και να εμπλακούμε σε αμέτρητες δραστηριότητες, με αφορμή την
ιστορία. Καταρχάς, ρωτάμε το παιδί εάν του άρεσε η ιστορία και του ζητάμε να
την επαναλάβει με δικά του λόγια. Το παιδί, στην προσπάθεια αυτή, είναι πολύ
πιθανό να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά νέες για αυτό λέξεις, οι οποίες
προέρχονται από την ιστορία. Με τον τρόπο αυτό, εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του
και τα εκφραστικά του μέσα. Ρωτάμε το παιδί ποιο σημείο της ιστορίας του άρεσε
πιο πολύ, το τρόμαξε πιο πολύ, το στενoχώρεσε πιο πολύ, το θύμωσε πιο πολύ.
Έτσι το παιδί κατανοεί καλύτερα τα συναισθήματά του και ασκείται στο να τα
εκφράζει και να τα λεκτικοποιεί.
Ρωτάμε το παιδί αν μπορεί να χαρακτηρίσει τους ήρωες.
Φαίνεται δύσκολη ερώτηση, και δικαιολογημένα, καθώς τέτοιου τύπου ζητούμενα
συναντάμε όχι μόνο στο Δημοτικό, αλλά και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, στο
πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας. Ωστόσο, ήδη από πολύ μικρά τα παιδιά μπορεί
αυθόρμητα να πουν, καθώς τους διαβάζουμε μια ιστορία, «αυτός είναι κακός», ή «ο
τάδε είναι άδικος» ή «ο παράλλος είναι ευγενικός». Έτσι τα παιδιά
αντιλαμβάνονται ποιες συμπεριφορές μπορούν να ενστερνιστούν, ποιους ήρωες
θαυμάζουν και αντιμετωπίζουν ως πρότυπα και με ποιους αντι-ήρωες θα έμπαιναν σε
διαμάχη, αν ζούσαν και οι ίδιοι μέσα στην ιστορία.
Τέλος, ένα (παιδικό) βιβλίο μπορεί να δώσει έναυσμα στη
σχολική τάξη ή στην οικογένεια για ποικίλες δραστηριότητες. Μπορείτε να
ζωγραφίσετε σελιδοδείκτες με τους ήρωες του βιβλίου, να φτιάξετε μια δική σας
ιστορία-παρωδία της ιστορίας που διαβάσατε και να την παραστήσετε θεατρικά, να
αναζητήσετε μουσικές που σχετίζονται με τη θεματική του βιβλίου ή τη χώρα
καταγωγής του συγγραφέα, ή ακόμα και να οργανώσετε μία εκδρομή στον τόπο της
ιστορίας, π.χ. σε ένα δάσος, σε έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα ερημικό χωριό.
Γενικά, είναι σημαντικό ό,τι κάνετε να υποκινείται από ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, ώστε αυτά τα συναισθήματα να συνδεθούν με την ανάγνωση στον ψυχισμό του παιδιού. Και μία τελευταία συμβουλή: Συνεχίστε να διαβάζετε στα παιδιά βιβλία ακόμα κι όταν το ίδιο μάθει να διαβάζει. Η μοναχική ανάγνωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευχαρίστηση που νιώθει ένα παιδί όταν του «χαρίζει» μια ιστορία ο μπαμπάς, η μαμά ή ο δάσκαλός του.
Αφροδίτη Χαραλαμπάκη
Δασκάλα, M.A.Ed.
Θεατροπαιδαγωγός, Αφηγήτρια παραμυθιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου