Σχολή Γονέων Δήμου Παλλήνης: Πώς διαβάζουμε βιβλία στα παιδιά προσχολικής ηλικίας

 
Πώς διαβάζουμε βιβλία στα παιδιά προσχολικής ηλικίας

Η ανάγνωση βιβλίων στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, δηλαδή σε παιδιά που δεν έχουν ακόμα διδαχθεί συστηματικά και δεν έχουν κατακτήσει τον γραπτό λόγο, αποτελεί, πέρα από ψυχαγωγία, χαλάρωση και απόλαυση, μία σημαντική πρακτική εξοικείωσης με την ανάγνωση. Για να επιτελέσει τη διδακτική της λειτουργία αυτή η προαναγνωστική δραστηριότητα, ο ενήλικας που διαβάζει στα παιδιά βιβλία πρέπει να προσαρμόσει την ανάγνωση στο επίπεδο αντίληψης του παιδιού. Πώς μπορεί να το κάνει αυτό; Να μερικές ιδέες…

Photoshooting by @Twin Team Art (@Alda Stefa @Nena Mar)

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΓΟΝΕΩΝ 2021 - 2021

Πριν από την ανάγνωση

Καταρχάς φροντίζουμε να μιλάμε χρησιμοποιώντας ειδικό λεξιλόγιο, ώστε τα μικρά παιδιά να εξοικειωθούν με την τεχνική γλώσσα της ανάγνωσης. Τους δείχνουμε, δηλαδή ποιο είναι το εξώφυλλο και ποιο το οπισθόφυλλο, τι είναι το φύλλο και τι η σελίδα, πού αναγράφεται ο τίτλος και πού η περίληψη της ιστορίας, σε ποια σημεία βρίσκεται το κείμενο και σε ποια η εικονογράφηση. Επίσης, τους εξηγούμε τι είναι ο συγγραφέας, ο εικονογράφος και ο εκδότης.

Αφού διαβάσουμε στο παιδί τον τίτλο της ιστορίας, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας πει ελεύθερα τι νομίζει ότι θα λέει αυτό το βιβλίο. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί καλλιεργεί τη φαντασία του, ενώ ταυτόχρονα κατανοεί καλύτερα το περιεχόμενο του τίτλου. Αντίστοιχα, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να ξεφυλλίσει το βιβλίο και να μας πει μια ιστορία, εμπνευσμένο από τις εικόνες που βλέπει. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα το παιδί ασκείται στην παρατήρηση και μαθαίνει να αναγνωρίζει τις λεπτές διαφορές ανάμεσα στις εικόνες. Όλες αυτές οι παιγνιώδεις δραστηριότητες δεν έχουν, σαφώς, στόχο να βρει το παιδί τη «σωστή» ιστορία. Στις απαντήσεις αυτές δεν υπάρχει σωστό και λάθος, αλλά υπάρχει μόνο χώρος για ελεύθερη έκφραση. Αυτές οι ασκήσεις προτείνονται για πριν την ανάγνωση. Εάν γίνουν μετά την ανάγνωση, είναι πολύ πιθανό το παιδί να αναπαράγει αυτό που διάβασε. Και αυτή είναι βέβαια σημαντική κατάκτηση, αλλά επιτελεί άλλον παιδαγωγικό στόχο.

Επιπλέον, πριν την ανάγνωση δείχνουμε στο παιδί πώς κρατάμε το βιβλίο, πώς είναι η σωστή φορά ανάγνωσης και βεβαιωνόμαστε ότι καθόμαστε τόσο εμείς όσο και αυτό αναπαυτικά, με τέτοιο τρόπο ώστε το παιδί να μπορεί να βλέπει, αν θέλει, μέσα στο βιβλίο.

Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης

Όταν διαβάζουμε στο παιδί μια ιστορία, θέλουμε να την επικοινωνήσουμε. Η κατανόηση, δηλαδή, της ιστορίας είναι ο πρωταρχικός μας στόχος. Επομένως, είμαστε ελεύθεροι να σταματάμε όποτε συναντάμε μία δύσκολη (για το παιδί) λέξη και να την εξηγούμε. Όταν υπάρχει γρήγορη δράση ή το βιβλίο απευθύνεται σε μεγαλύτερη ηλικία από αυτή του παιδιού που έχουμε απέναντί μας (ή καλύτερα δίπλα μας), διακόπτουμε και εξηγούμε στο παιδί το επεισόδιο με πιο απλά λόγια ή το ρωτάμε αν το κατάλαβε. Σε αυτό βοηθάνε πολύ και οι εικόνες του βιβλίου. Μπορούμε, αφού διαβάσουμε ένα δισέλιδο, να δείξουμε τις εικόνες και το παιδί να επαναλάβει την ιστορία με βάση τους ήρωες που απεικονίζονται.

Διαβάζουμε την ιστορία αργά και καθαρά. Όταν διαβάζουμε μια ιστορία σε ένα παιδί, είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιούμε ό,τι φωνή θέλουμε για κάθε ήρωα, να υπερβάλουμε όσο θέλουμε στα επιφωνήματα, καθώς και να προσθέτουμε ήχους σε όποια σημεία νομίζουμε ότι ταιριάζουν, π.χ. «φφφφσσσσς» για τα κύματα της θάλασσας, παλαμάκια για τον καλπασμό ενός αλόγου, «πλιτς, πλιτς, πλιτς» για τον ήχο της βροχής. Είμαστε ελεύθεροι να τραγουδήσουμε όποιο κομμάτι είναι έμμετρο και έχει ομοιοκαταληξία ή να φτιάξουμε με το παιδί ένα τραγουδάκι εκείνη τη στιγμή. Μέσα από όλα αυτά, η ανάγνωση γίνεται πιο παραστατική και ο ενθουσιασμός των παιδιών για το βιβλίο γίνεται ακόμα μεγαλύτερος.

Εάν το παιδί πλησιάζει να φοιτήσει στο Δημοτικό Σχολείο, είναι σημαντικό να του δείχνουμε με το χέρι μας πού διαβάζουμε, δηλαδή να ακολουθάμε με το δείχτη την αράδα και τη λέξη στην οποία βρισκόμαστε. Αυτή η πρακτική είναι σημαντική, για να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι αυτά τα «ακαταλαβίστικα σύμβολα» αντιστοιχούν στις λέξεις που χρησιμοποιούμε στο λόγο μας. 

Μετά την ανάγνωση

Μετά την ανάγνωση μπορούμε να μην κάνουμε τίποτα και η εμπειρία του παιδιού με το βιβλίο να τελειώσει εκεί. Θα είναι σίγουρα ολοκληρωμένη. Μπορούμε να μην ξαναδιαβάσουμε το ίδιο βιβλίο ή μπορούμε να το διαβάσουμε και πάλι όσες φορές μας το ζητήσει το παιδί.

Μπορούμε, όμως, και να εμπλακούμε σε  αμέτρητες δραστηριότητες, με αφορμή την ιστορία. Καταρχάς, ρωτάμε το παιδί εάν του άρεσε η ιστορία και του ζητάμε να την επαναλάβει με δικά του λόγια. Το παιδί, στην προσπάθεια αυτή, είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά νέες για αυτό λέξεις, οι οποίες προέρχονται από την ιστορία. Με τον τρόπο αυτό, εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του και τα εκφραστικά του μέσα. Ρωτάμε το παιδί ποιο σημείο της ιστορίας του άρεσε πιο πολύ, το τρόμαξε πιο πολύ, το στενoχώρεσε πιο πολύ, το θύμωσε πιο πολύ. Έτσι το παιδί κατανοεί καλύτερα τα συναισθήματά του και ασκείται στο να τα εκφράζει και να τα λεκτικοποιεί.

Ρωτάμε το παιδί αν μπορεί να χαρακτηρίσει τους ήρωες. Φαίνεται δύσκολη ερώτηση, και δικαιολογημένα, καθώς τέτοιου τύπου ζητούμενα συναντάμε όχι μόνο στο Δημοτικό, αλλά και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας. Ωστόσο, ήδη από πολύ μικρά τα παιδιά μπορεί αυθόρμητα να πουν, καθώς τους διαβάζουμε μια ιστορία, «αυτός είναι κακός», ή «ο τάδε είναι άδικος» ή «ο παράλλος είναι ευγενικός». Έτσι τα παιδιά αντιλαμβάνονται ποιες συμπεριφορές μπορούν να ενστερνιστούν, ποιους ήρωες θαυμάζουν και αντιμετωπίζουν ως πρότυπα και με ποιους αντι-ήρωες θα έμπαιναν σε διαμάχη, αν ζούσαν και οι ίδιοι μέσα στην ιστορία.

Τέλος, ένα (παιδικό) βιβλίο μπορεί να δώσει έναυσμα στη σχολική τάξη ή στην οικογένεια για ποικίλες δραστηριότητες. Μπορείτε να ζωγραφίσετε σελιδοδείκτες με τους ήρωες του βιβλίου, να φτιάξετε μια δική σας ιστορία-παρωδία της ιστορίας που διαβάσατε και να την παραστήσετε θεατρικά, να αναζητήσετε μουσικές που σχετίζονται με τη θεματική του βιβλίου ή τη χώρα καταγωγής του συγγραφέα, ή ακόμα και να οργανώσετε μία εκδρομή στον τόπο της ιστορίας, π.χ. σε ένα δάσος, σε έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα ερημικό χωριό. 

Γενικά, είναι σημαντικό ό,τι κάνετε να υποκινείται από ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, ώστε αυτά τα συναισθήματα να συνδεθούν με την ανάγνωση στον ψυχισμό του παιδιού. Και μία τελευταία συμβουλή: Συνεχίστε να διαβάζετε στα παιδιά βιβλία ακόμα κι όταν το ίδιο μάθει να διαβάζει. Η μοναχική ανάγνωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευχαρίστηση που νιώθει ένα παιδί όταν του «χαρίζει» μια ιστορία ο μπαμπάς, η μαμά ή ο δάσκαλός του. 

Αφροδίτη Χαραλαμπάκη

Δασκάλα, M.A.Ed. Θεατροπαιδαγωγός, Αφηγήτρια παραμυθιών

https://www.mythstory.net/

Ένας κόσμος φανταστικός, γεμάτος αλήθειες…

 Ας κάνουμε ένα νοητό ταξίδι στο παρελθόν…

Ας φανταστούμε για λίγο ότι μένουμε σε ένα απομακρυσμένο χωριό. Δεν έχουμε τηλεόραση. Δεν υπάρχουν υπολογιστές και κινητά. Ρεύμα; Επίσης δεν έχουμε. Πιθανότατα να μην ξέρουμε ούτε καν γράμματα, κι έτσι στερούμαστε και την ευκαιρία να διαβάσουμε ένα βιβλίο ή μία εφημερίδα. Τι κάνουμε λοιπόν, για να περάσει ευχάριστα η ώρα μας, να μάθουμε πράγματα και να επικοινωνήσουμε; Μαζευόμαστε τα βράδια με την οικογένειά μας, τους γείτονες και τους φίλους γύρω από το φως μιας λάμπας πετρελαίου και συζητάμε για όσα είδαμε και ζήσαμε μες στη μέρα: για τα ζώα που συναντήσαμε στα βουνά, για τα ψάρια που πιάσαμε στη θάλασσα, για κάποιους περίεργους ήχους που έβγαιναν από την πηγή, για το κέντημα των σχίνων και το μάζεμα της μαστίχας, για το αλώνι και το θέρισμα και ό,τι άλλο συνιστά την αγροτική, κτηνοτροφική και αλιευτική ζωή.

Χωρίς να καταλαβαίνουμε πού  σταματάνε οι πραγματικές αφηγήσεις και πού ξεκινούν οι εξωπραγματικές, αρχίζει η πραγματικότητα να μπλέκεται με την μύθο και σιγά σιγά αρχίζουμε να λέμε παραμύθια. Παραμύθια που ακούσαμε από τις γιαγιάδες και τους παππούδες μας, παραμύθια που ακούγαμε όταν ήμασταν παιδιά, παραμύθια που σώζονται και ταξιδεύουν από το στόμα στο αυτί κι από το αυτί στο στόμα.

Τα παραμύθια αυτά δεν ανήκουν σε κάποιον συγγραφέα. Είναι του λαού. Δημιουργήθηκαν συλλογικά και τροποποιούνταν από περιοχή σε περιοχή και από εποχή σε εποχή, με τις επεμβάσεις που έκανε ο εκάστοτε αφηγητής. Τα παραμύθια αυτά δεν τα έγραφαν ούτε τα διάβαζαν. Διαδίδονταν προφορικά. Η αξία αυτών των παραμυθιών είναι ανυπολόγιστη, γιατί σε αυτά εμπεριέχονται οι σκέψεις, οι προβληματισμοί, οι επιθυμίες και οι φόβοι των απλών ανθρώπων, μετουσιωμένα σε αντίστοιχα σύμβολα: το παλάτι, ο διάβολος, η όμορφη κόρη, η άσχημη γριά. Όλα αυτά είναι αλληγορίες, μέσα από τις οποίες οι άνθρωποι έβρισκαν την ελπίδα και την παρηγοριά που χρειάζονταν, μετά από μία κοπιαστική μέρα. Γι’ αυτό και αυτές οι διηγήσεις ονομάστηκαν «παραμύθια», που σημαίνει παρηγοριά.

Στη σημερινή εποχή, σε πολλές περιπτώσεις, το παραμύθι θεωρείται παρεξηγημένο είδος, παρότι οι ειδικοί μελετητές αναγνωρίζουν την πολύπλευρη αξία τους. Τα λαϊκά παραμύθια δεν έχουν μόνο νεράιδες και καλά ζωάκια, όπως συμβαίνει με αρκετά από τα σύγχρονα παιδικά λογοτεχνήματα. Η αξία των παραδοσιακών παραμυθιών προκύπτει μέσα από τα ζεύγη αντιθέτων που περιέχουν και, κυρίως, του καλού και του κακού, τα οποία βρίσκονται σε συνεχή πάλη, μέχρι στο τέλος να νικήσει το καλό. Τα αυθεντικά λαϊκά παραμύθια, πέρα από τα στοιχεία που αποκαλούμε «παραμυθένια», δίνοντας μια γλυκιά χροιά στη λέξη, περιέχουν κακές μάγισσες, δυνατά θεριά, προβληματικές οικογενειακές σχέσεις, έντονες έριδες, σκληρές τιμωρίες, μακρόβιες περιπέτειες. Ήταν παραμύθια που απευθύνονταν κυρίως σε ενήλικες και σταδιακά, καθώς τροποποιούνταν και απλοποιούνταν, έγιναν αγαπητά και στο παιδικό ακροατήριο.

Τα παραμύθια περιέχουν και το καλό και το κακό, επειδή το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή. «Λένε την αλήθεια», δεν θρέφουν αυταπάτες, ότι δήθεν τα όνειρα και οι επιθυμίες πραγματοποιούνται δίχως κόπους και θυσίες. Σε όσους θεωρούν ότι τα παιδικά παραμύθια πρέπει να περιέχουν μόνο καλούς ήρωες και καθόλου κακούς ή τρομακτικούς, οι αδερφοί Γριμμ απαντούν, με τον λογοτεχνικό τους λόγο: «Όποιος δεν αντέχει την ποικιλία και τη ζωηράδα της φύσης, δεν γυρεύει να προσαρμοστούν τα λουλούδια και τα δέντρα στις δικές του ανάγκες. Ή αλλιώς: η βροχή και η δροσιά πέφτουν ευεργετικά πάνω σ’ όλα όσα ζουν στη γη. Αν κάποιος δεν τολμάει να βγάλει τις γλάστρες του έξω και να τις αφήσει να δροσιστούν, παρά προτιμάει να τις ποτίζει μέσα στο σπίτι του με το κανάτι, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει. Αλλά η βροχή κι η δροσιά δεν πρόκειται να σταματήσουν να πέφτουν στη γη, απλώς και μόνο επειδή αυτός δεν τις θέλει».

 

Τι είναι παραμύθι; Μία ερώτηση που επιδέχεται άπειρες απαντήσεις...

Παραμύθι είναι μία ιστορία στην οποία τα πάντα μπορούν να συμβούν. Ως προς αυτό, τουλάχιστον, το παραμύθι μοιάζει με τη ζωή. Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι τα χαρακτηριστικά μοτίβο των παραμυθιών αποτελούν και χαρακτηριστικά ζητήματα της ζωής: η ύπαρξη του καλού και του κακού και η μεταξύ τους σύγκρουση, το παιχνίδι της άγνοιας και της γνώσης και η απρόσμενη αποκάλυψη της αλήθειας, η ολοκληρωτική αφοσίωση σε έναν υψηλό στόχο και η τελική καρποφορία της προσπάθειας, τα διλήμματα και οι καθοριστικές αποφάσεις, ο αμοιβαίος αλλά καταδικασμένος έρωτας, οι έντονες ανατροπές…

Τι κρύβουν όμως, τα παραμύθια, πίσω από τα επεισόδια που εξιστορούν; Καθένας από εμάς, όταν έρχεται σε επαφή με έναν μύθο ή κατασκευάζει έναν νέο, διοχετεύει εκεί με έναν έμμεσο τρόπο τους προβληματισμούς του, τους φόβους του και τις επιθυμίες του. Όταν ένα ακροατήριο ακούει ένα παραμύθι, κάθε ακροατής εστιάζει σε διαφορετικά σημεία της ιστορίας και την ερμηνεύει στο σύνολό της με διαφορετικό τρόπο. Καθένας παίρνει κυρίως τα μηνύματα που τον ενδιαφέρει να πάρει. Επομένως, παραμύθι είναι μια μαγική ιστορία με σύμβολα, που αν τα αποκωδικοποιήσουμε βρίσκουμε μια πραγματική ιστορία ζωής.

Με βάση τα παραπάνω, αξίζει να αναζητήσουμε και να ανιχνεύσουμε την παιδαγωγική αξία του παραμυθιού. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αξίζει να λένε στα παιδιά παραμύθια, καθώς και να παρακινούν τα παιδιά να φτιάχνουν δικές τους ιστορίες. Η λειτουργία του παραμυθιού στην διαπαιδαγώγηση είναι διττή. Από τη μία πλευρά, η διαδικασία της συγγραφής και ακρόασης παραμυθιών συμβάλλει στην καλλιέργεια της αισθητικής και της δημιουργικότητας, καθώς και στην ψυχαγωγία του νεαρού ατόμου. Από την άλλη πλευρά, το περιεχόμενο του (ποιοτικού) παραμυθιού προβάλλει αξίες και τις μεταδίδει στα παιδιά.

Όσοι ασχολούνται με την διαπαιδαγώγηση των νέων και προσπαθούν να τους ενσταλάξουν αρχές και αξίες, είναι προτιμότερο να λένε τα πράγματα όχι όπως τα αντιλαμβάνονται οι ίδιοι, αλλά όπως μπορούν να τα αντιληφθούν τα παιδιά. Ένας λειτουργικός τρόπος για να περάσουμε μηνύματα και ιδέες στο παιδί είναι να του πούμε παραμύθια και μετά να συζητήσουμε ή να παίξουμε μαζί του. Το παιδί ακούγοντας την ιστορία παρακολουθεί τις ενέργειες του ήρωα και τα αποτελέσματά τους, οπότε συζητώντας με τον ενήλικα μπορεί να τις κρίνει και να εξάγει συμπεράσματα. Επομένως, παραμύθι είναι ένας έξυπνος τρόπος για να πεις την αλήθεια και να δημιουργήσεις προβληματισμούς. 

 

Αφροδίτη Χαραλαμπάκη

Δασκάλα, M.A.Ed. Θεατροπαιδαγωγός, Αφηγήτρια παραμυθιών

https://www.mythstory.net/

Μέρες κορωνοϊού: Σκέψεις και προτάσεις για ευχάριστη παραμονή στο σπίτι

 Μέρες κορωνοϊού: Σκέψεις και προτάσεις για ευχάριστη παραμονή στο σπίτι

 

Λειτουργία Σχολής Γονέων Δήμου Παλλήνης - Μήνυμα Δημάρχου

 Λειτουργία Σχολής Γονέων Δήμου Παλλήνης - Μήνυμα Δημάρχου

Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες,

Για ακόμη μια χρονιά και παρά τις δύσκολες συνθήκες που διανύουμε, σας καλωσορίζουμε στη Σχολή Γονέων, έναν θεσμό που προσφέρει εξειδικευμένη πληροφόρηση για το ρόλο των γονέων, ενημέρωση για την ανάπτυξη των παιδιών, τεχνικές και χρήσιμα εφόδια για αντιμετώπιση των καθημερινών προκλήσεων, με διάθεση συμβουλευτική και υποστηρικτική.

Σε αυτή τη νέα και συνάμα ιδιαίτερη επιμορφωτική χρονιά, η Σχολή Γονέων του Δήμου μας θα συνεχίσει τη λειτουργία της, αλλά με άλλη μορφή, διαδικτυακά, λόγω των απαραίτητων μέτρων προστασίας για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19.

Ο χώρος συνάντησης θα είναι πλέον η ιστοσελίδα του Δήμου μας, μέσω του αντίστοιχου blog. Εκεί θα αναρτάται νέο εκπαιδευτικό υλικό, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, διαφόρων θεματικών ενοτήτων, όπως η διαχείριση δυσκολιών που προκύπτουν στο οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον, η σημασία του παραμυθιού στην ανάπτυξη του παιδιού, οι μαθησιακές δυσκολίες, η ενδοσχολική βία – σχολικός εκφοβισμός, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η ασφαλής πλοήγηση στο διαδίκτυο κ.ά. Το υλικό αυτό θα ανανεώνεται συστηματικά και θα παραμένει διαθέσιμο για κάθε ενδιαφερόμενο σε όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής χρονιάς.

Επιπλέον, σχεδιάζουμε τη συνέχιση των ομιλιών μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας. Οι εισηγήσεις των θεμάτων θα πραγματοποιηθούν από το επιστημονικό προσωπικό του Δήμου μας και από εκπροσώπους άλλων ψυχοκοινωνικών φορέων.

Εύχομαι ο αναγκαστικός περιορισμός να μη μας στερήσει τη δημιουργικότητα, τη συνεργασία και την προσφορά, αλλά να γίνει η αφορμή να βρούμε νέους τρόπους επικοινωνίας και αλληλεγγύης.

Καλή επιμορφωτική χρονιά!

Ο Δήμαρχος

Αθανάσιος Η. Ζούτσος